miércoles, 15 de mayo de 2013

INFINITO MENTRES DURA



* Este texto foi o resultado dun delirio a catro mans entre dous tolos. O intento de condensar aquelo que xamáis poderá ser contido, pois o 15M que pode ser definido non é 15M. Sirva coma homenaxe ó nomadismo, á migración, ó movemeto. Sirva como un chamamento á revolta global. Global Riot!


INFINITO MENTRES DURA: 

HETEROTOPÍAS DO DESEXO E POLÍTICAS CORPORAIS



I- INTRODUCIÓN

Caían sobre as carpas as últimas horas da tarde e, nas luces da primavera coruñesa, a carón do Obelisco e ante os ollos da asemblea e o corpo en construción da acampada, un rapaz, calquera rapaz, trepaba polo impoñente edificio do Banco Santander e, baixo aplausos colectivos, renomeaba un espazo, un mundo. Incorporada á escena e inscrita nunha placa, a praza 15 de maio nacía deste xeito nunha nova paisaxe topográfica, nun novo horizonte de cartografías morais e territorios vitais. 

Coma un eco contaxioso, viral e resoante, repetido mais diferenciado, os aplausos batían na praza de Catalunya, onde os “indignados” convertían as palabras en caixas de ferramentas e os corpos en plataformas de expresión e comunicación, rexións carnais e simbólicas que redefinían cos seus xestos as fronteiras das políticas. Alí, entre a multitude, Eduardo Galeano discutía con varios xoves e, tratando de definir se cadra o indefinible, botando man da poética afectiva coa que tece o seu falar, dicía que o 15M era coma o amor, “infinito mentres dura”*. Un amor que se vive intensamente, coma se cada día fose o último, coma se na paixón dos corpos que se funden o tempo deixara de medirse con calendarios e se medise de súpeto cos ritmos da carne e o latexar dos peitos entregados. A poesía, fronte á historia, deixa un espazo ó non acabado, un espazo aberto ó imaxinario. A poesía é movemento, e o 15 M non pretende ser outra cousa.

As heterotopías definidas por Foucault poden entenderse coma utopías localizadas, isto é, “espazos absolutamente outros, lugares opostos a tódolos demais e que dalgún xeito están destinados a borralos, compensalos, neutralizalos ou purificalos. Son, en certa maneira, contra-espazos” (2010: 20). Neste texto propoñemos pensar a Acampada Coruña coma un heterotopo, coma un lugar de in-versións, un intersticio produtor de desexos. Falar de “heterotopías do desexo” levaranos a falar do corpo coma un lugar de apertura, un limiar no cal se poñen en marcha políticas afectivas e de proximidade. Os corpos, individuais e colectivos, deveñen catalizadores da política. A carón do Obelisco e ante os ollos da asemblea, a placa instalada simbolizaba eses outros lugares, lugares do anonimato, lugares do instituínte. Nas últimas horas da tarde, a praza 15 de maio convertíase no ágora da cidadanía. 


II- ACAMPADA CORUÑA REVISITADA

Camiñar polo Cantón Grande da Coruña e atravesalos ángulos que delimitan a “Zona Obelisco” supón absorber un mundo de imaxes e de marcas. Supón ademais cruzar baixo os pes e ante a mirada un lugar de tránsito, de pasaxe; un lugar aberto pero pechado sobre si mesmo. Indicando ós transeúntes dende 1894 latitudes, direccións, horas, presións e temperaturas, o icónico e referencial Obelisco, fotografía obrigada do turista global, abrígase do vento rodeándose de multinacionais (Mango), fundacións privadas (Barrié de la Maza), bancos e caixas (BBVA, Banco Santander, Caixa Galicia), e comercios que se estenden ó longo dunha rúa Real que desemboca no concello. Cruzando a estrada, xardíns de recreo, hoteis, teatros e casinos completan a postal. Estes ángulos tratan de limitar o ilimitable. Son o territorio de todo aquilo que por definición se desterritorializa: fluxos de imaxes, fluxos de capitais, espectáculo.

Co nacemento da praza 15 de maio este espazo queda resignificado nas prácticas das asembleas, nas conversas baixo as carpas, nas pancartas e nos foros virtuais, extensión última e primeira do mundo físico reconstruído. Ritmo, pulsión, latencia, nervio, aceleración, suor eléctrico, enerxía, potencia; o espazo non existe sen relacións que lle dean forma e sentido. O novo espazo, nunca o mesmo mentres dura, énchese e desbórdase agora de novas formas de relación, habita unha cidade imaxinada, mil cidades, mil mundos novos, anciáns coma os soños, as esperanzas e os espertares. O movemento sen rostro, o movemento de innumerables rostros, converxe no centro e non escapa. Circulación centrípeta, converxencia visceral de malestar e náusea. O mundo nunha praza, o global no local. A heterotopía inverte o ordinario, muda a “razón práctica” e desestabiliza os lindeiros do convencional. Este viveiro emerxente de formas de vida, este tempo de re-coñecemento, xorde dos lumes verticais da crise: crise da política de representación, crise do discurso, crise do mercado e do sistema financeiro, crise medioambiental… crise da vida. Antes de queimarse, acenderse lentamente.

Ó carón destes lumes, un estudante de filosofía navega na rede e actualiza no blog da acampada os ecos de Sol. O espazo que ocupa coma un pirata foi nalgún tempo o límite entre terra e mar. A Coruña é unha cidade de intercambio marítimo que no século XIX operaba coma unha porta ás Américas. Será o barco, a heterotopía por excelencia, o que achegue á cidade os ventos de cambio, as novidades dende eses outros mundos exóticos. Un lugar sen lugar oposto a tódolos demais, espazo flotante que vive por si mesmo. O Obelisco, produto daquela época, converterase nun enclave de sedución, nunha referencia espazo-temporal, inventando coma o noso barco as posibilidades de encontro. No modelo daquela cidade burguesa, coma nos explica o arquitecto Xoán M. Mosquera, existían dous mecanismos principais de regulación e ordenación urbana: un referido á altura da cornixa e outro referido ó plano, que escinde o espazo público do privado. Ámbolos dous mecanismos establecen un patrón de continuidade na paisaxe urbanística. A uns metros do Banco Santander, onde a asemblea asistía nun alegre caos á instalación da placa, érguese nun esaxerado acento de modernidade o edificio da Fundación Caixa Galicia. Nun exercicio de ilusionismo futurista, a fachada elévase oblicuamente ata o infinito, facéndolle sombra ós paseantes. O 15M coruñés, co seu intento de reapropiación do espazo público, materializa na Acampada o seu desexo de contrarrestar a colonización corporativista. 


Dun xeito paradoxal, é nos nosos mundos privados, nas nosas zonas de intimidade, onde tendemos a abrirnos ó mundo, onde nos convertemos en seres públicos: falamos do que tememos, do que amamos, do que padecemos; saímos de nós mesmos. O éxito dos primeiros compases da Acampada radicaba, en torno a unha asemblea popular, en pasar un altofalante que actuaba como medio de conexión entre estes dous mundos, o que está “fóra” e o que está “dentro”. Dentro do anonimato da multitude, o “micro aberto” proporcionaba un espazo persoal e terapéutico de expresión, unha rexión afectiva na que calquera podía exteriorizar os seus medos e anhelos. Eran os corpos actuantes de cada quen os que, sumados ós do resto, convertían o territorio, que nun tempo foi auga, nun verdadeiro espazo público. O persoal volvía ser político. Os mundos do público e do privado non vivían xa coma esferas independentes, senón que se retroalimentaban, se necesitaban o un ó outro. Funcionaban coma discursos, coma ideoloxía, e polo tanto se producían e renegociaban nos actos da fala. É a xustaposición de espazos incompatibles unha das características definitorias das heterotopías foucaultianas. Aquí, as incompatibilidades anteriores hibridaban na pel dun suxeito político en construción, un mutante de múltiples pés e incontables cabezas: os espazos incorporados, feitos carne nos variados itinerarios políticos de cada quen; as rexións escénicas da Acampada, que empregaba os xardíns do outro lado da rúa coma backstage e lugar de osixenación, a carón dos árbores que unían por uns intres natureza e cultura; os “espazos de fluxos” e os “espazos de lugares”*, que permitían negociar modos de vida e políticas corporais. Espazo de reciclaxe, a esquina arquitectónica do Obelisco funcionaba coma lugar dos posibles, contigüidade, confluencia, cruce, praza.

A arquitectura da Fundación Caixa Galicia reserva dende os seus elevadores unha única galería á paisaxe urbana. Amosando unha sedutora e hidráulica experiencia, que nos ergue nun fugaz e vertical travelling, afástanos do plano horizontal da praza e permite a molecularización do noso corpo, o cambio de estado cara o universo engaiolante dos fluxos privados da corporación; unha fortaleza neomedieval que aspira a representalo mundo. O 15M esnaquizaba o feitizo e as partículas elementais atopaban un novo corpo, unha forma na que volvían á vida, á esquina. O deseño arquitectónico obriga ó visitante a visualizar os cimentos do edificio, que afunde as súas garras nas profundidades mentres nos amosa espida a súa raíz.

Coma nun xogo da linguaxe, a voz inglesa ruts condensa dúas acepcións fundamentais: routes (rutas) e roots (raíces) (Clifford, 1999). Fronte á imaxe estática dunha raíz agarrada á terra, que absorbe os recursos e que simbolizamos co edificio anterior, a dinámica do movemento 15M responde a unha lóxica diferenciada, que antepón a multiplicidade de itinerarios e rutas, compartindo e negociando recursos e emprazándose en novos territorios. A Acampada como lugar de converxencia non soamente traía itinerarios políticos diferenciados, senón que actuaba espacialmente coma un recorrido intersticial, coma un pasadizo local entre a institución e a cidadanía. As “caceroladas”, as marchas ou as cadeas humanas, deixaban sobre a rúa Real o seu rastro e, como a espuma das mareas, debuxaban unha efervescente estela de reivindicacións. Baixo as carpas, os mundos virtuais despregaban imaxinarios transnacionais, rutas globais comunicaban Exipto con Madrid, Islandia con Compostela, mentres ecos virais batían coma ondas dende a praia do París do 68. O movemento se compoñía de fragmentos e singularidades, saía do local e se nutría doutros mundos. Mundos que se aparecían na praza, nos discursos, xa non como entidades cerradas e completas, xa non coma formas estables de relación, senón como apertura, conglomerado de rupturas e descontinuidades, horizontes abertos e calidoscópicos; o “mundo vertebrado” quedaba xustaposto ó “mundo celular” (Appadurai, 2007).

Esta apertura era tamén unha apertura da actual democracia, o desprendemento da idea de que esta era xa algo rematado, intocable, innegociable. Facía falla reinventala, repensala, actualizala de novo. A heterotopía da Acampada visibilizaba a frustración, a indignación, un latente estado de malestar, a impotencia. Esta última, seguindo a Spinoza, sería precisamente a falta de recoñecemento, o feito de estar separados das nosas potencias, daquilo que podemos ser e daquilo que podemos facer (VV.AA., 2008). A heterotopía do desexo nutríase de todo ese magma de medos e incertidumes, de perigos e ameazas, e entendía a esperanza coma un proceso. O desexo, entendido coma ferramenta construtora e produtora de mundos, canalizaba a imaxinación e a creatividade e, entre os corpos e as palabras, ritualizaba as formas e celebraba a vida. O 15M e as acampadas son a materialización do desexo, o desexo en si mesmo, a produción real do imaxinado, formas de facer política. 


III- ANO CERO: O KAIRÓS E A URXENCIA DE VIDA

ANO CERO. Así se iniciaban varias das actas das asembleas celebradas na Acampada. Antes de recollelas propostas, as queixas e as suxerencias, o “ano cero” marcaba unha nova temporalidade. A continuidade propia da Modernidade, dotada de intencións homoxeneizadoras e expresada na disposición urbanística das formas arquitectónicas de edificios e bulevares, quedaba suspendida coa irrupción destas maneiras de facer política. A política clásica, representada por partidos e sindicatos, manifesta as súas promesas, os seus programas e os seus soños coa reprodución permanente da linealidade histórica: presente-futuro. As relixións prometen o mañá, o paraíso; os partidos prometen outro Estado, outra sociedade, outras regras para un futuro mellor. Coa aceleración dos intercambios, das informacións, das imaxes, e co aumento das ameazas medioambientais, da sensación de risco e inseguridade, da desconfianza no progreso, o “ano cero” aspira a deter este tempo de incertidume para comezar de novo. Cando o futuro se asoma coma incontrolable e incerto, cando tan só se volve mera probabilidade, a opción pasa por reinventalo presente, por actuar “aquí” e “agora”. A urxencia que empapa tódolos sendeiros do sistema se converte na nova temporalidade histórica: aceleración da produción, aceleración do consumo, aceleración do tempo. Fronte a este ritmo, a heterotopía da Acampada propón unha pausa, un novo inicio, unha nova velocidade: “imos despacio porque imos lonxe”. 

Nembargante, a urxencia xustifica a propia heterotopía do desexo, a necesidade imperiosa de desexar novos rumbos, de instaurar novas formas de relación co mundo. A urxencia de recuperala vida, de salvala do abismo cara o que desfila, converte estas manifestacións en síntomas dunha “política da supervivencia” (Abélès, 2006) que se instala no corazón mesmo da vida cotiá. Os tempos da política xa non son para o 15M os tempos fixados polos calendarios electorais, nin polas sesións parlamentarias; os tempos da política son os tempos das relacións cotiás, dos intercambios, da praza, os que tratan de levar a cabo pequenas transformacións dende o corpo individual e os espazos de proximidade. Os tempos da política deveñen, en sentido absoluto, os tempos da vida. A urxencia é a urxencia mesma da democracia, da súa reinvención e reconfiguración. “Ano cero” supón vivir intensamente, supón namorarse do devir, asumilo kairós coma o tempo da oportunidade, tempo cualitativo e vivencial, tempo en potencia; o momento xusto, quizais irrepetible, “infinito mentres dura”.

A heterotopía da acampada está vencellada a un corte singular no tempo, un tempo que se acumula ata o infinito. A acampada aseméllase ós museos e ás bibliotecas, pois constitúe un espazo fóra de todo tempo e, á súa vez, un espazo que alberga tódolos tempos, tódalas formas e gustos. A nosa acampada amosará esta vontade ó estar equipada cunha biblioteca, que permite non só a acumulación de coñecemento, senón o seu intercambio a través de book-crossing. Ante un mundo en descomposición, a pulsión de supervivencia se materializa en rituais afectivos, convertendo a esquina nun espazo de encontro interxeracional, onde a transmisión oral de saberes está á orde do día. As necesidades do cotiá impulsan o intercambio e a aprendizaxe, mentres que as charlas temáticas e os debates transforman a acampada nunha Universidade. 

Facer unha lectura dos movementos sociais contemporáneos supón acercarse a estes máis coma un aprendiz que coma un experto. O 15M, que recolle e reactualiza a testemuña histórica dos “altermundialistas”, amósanos unha amplísima amalgama de suxeitos que xa non actúan coma meros receptores de información e reprodutores de imaxinarios. Son, cando actúan bombardeando o ciberespacio, ou ocupando as prazas e acampando no centro da pantalla global, ou cando intercambian e publican textos, auténticos produtores de saberes. Producen formas, relacións, tácticas e imaxes; producen moral e relatos, producen símbolos e políticas da diferenza. O 15M non pode ser entendido tan só como unha resposta á crise. O 15M está máis aló da crise. Os movementos sociais anticipan, para ben ou para mal, o que sempre está chegando.

Produto da súa multiplicidade e do seu propio desexo de sumalas particularidades e non tratar de unificalas e reducilas á unidade, o 15M non está, por suposto, libre de contradicións. As heterotopías, diciamos, álzanse a través dunha xustaposición de espazos incompatibles. Na Acampada Coruña, ademais, diferentes tempos se solapan e se performan publicamente. Xunto ó tempo dos museos e das bibliotecas, que se acumula ata o infinito, o entroido improvisado sitúanos ante un tipo de heterotopía non eternizante, senón crónica; heterotopías ligadas ó tempo segundo a modalidade da festa. A festa, para ser experienciada plenamente, precisa ser comunicada, compartida; a festa sempre é a festa dunha comunidade. A alegría de vivir, tan propia do movemento 15M e manifestada fisicamente nos obradoiros e nas actividades propostas na Acampada Coruña, cobra corpo e sentido na forza do presente. As caravanas circenses que recorrían os camiños e se asentaban temporalmente nos lindeiros das vilas, os entroidos medievais que poñían o mundo patas arriba antes de que a disciplina coresmal devolvese a orde á sociedade, ou as feiras que instalaban espazos de xogo no corazón das aldeas, aceleraban a vivencia do tempo conscientes da súa propia fugacidade. O heterotopo da Acampada instalábase na ambigüidade daquilo que xorde espontaneamente, daquilo que non sabe cánto vai durar aínda que presinte que non estará alí para sempre. Coma intersticio, coma rexión-fronteira, a Acampada necesitaba reconstruílo mundo inmediato, avanzando lentamente para ir máis rápido. 


IV- CORPOS MULTISITUADOS E POLÍTICAS DE IN-VERSIÓNS

Cando a finais de maio os mossos d’esquadra penetraban na praza Catalunya e cargaban contra os alí reunidos, os seus paus non batían en corpos individualizados, senón que deixaban sen aire o pulmón de afectos de todo un enxame movimentístico. Un corpo que sofre, que sente dor, é por definición un corpo vivo, capaz de crear reaccións. Os brazos que se levantaban no aire antes da descarga, movidos á súa vez polo corpo gastado das institucións de control, facían sangue, sen dúbida, na carne sentada dos alí presentes, pero os golpes eran sentidos nas múltiples esquinas do mapa. O sufrimento nunca é individual, nunca é o sufrimento dun corpo illado; a dor nos fala dunha falla nas relacións existentes na sociedade, de desequilibrios internos na comunidade. O sufrimento, a dor, son sempre produto e resultado das relacións sociais. Os mossos non cargaban soamente sobre os corpos sentados na praza, cargaban sobre un movemento composto de corpos multisituados.

Horas despois, logo de que a carga policial fose gravada por videoafeccionados e recibise miles de visitas en Youtube, converténdose en “etiqueta” de referencia en portais coma Twitter ou Facebook, as mostras de solidariedade salpicaban as acampadas e reforzaban os vínculos emocionais do movemento. Na Coruña, o edificio do Banco Santander, situado xusto en fronte da Acampada e que ironicamente fora un dos primeiros “provedores” de WIFI, era invadido de novo, simbolicamente, polos actores da nosa heterotopía. Se nel se colgara a placa da praza 15 de maio, e se nel se colgaban e adherían pancartas e cartóns con lemas reivindicativos, convertendo a súa fachada nun mosaico de proxeccións e nun lugar de “escritura”, agora se pousaban nel centos de flores que, ó igual que na praza Catalunya, acompañaban ós cravos adheridos ás solapas ou empuñados silenciosamente. Os corpos multisituados, isto o demostraba, estaban en todas partes. O 15M é un corpo en permanente construción, a louvanza do que está sen acabar, do que está facéndose e refacéndose, máis alá de prazas e territorios, negando a imposibilidade de reinvención. Os mossos bateran, sen sabelo, en todas partes.

A hipotética celebración do título da Champions en Barcelona lexitimaba as operacións de limpeza e hixiene que, na véspera do partido, se querían desenvolver na praza. Ó mesmo tempo, o espazo público era de novo instrumentalizado politicamente: había prácticas consentidas e outras desaprobadas, momentos de permisividade e instantes de restricións. Pero, sobre todo, o discurso da hixiene e da limpeza escondía en segundas liñas unha retórica vencellada á garantía da orde e da “normalidade”. Se nas cidades do século XVIII, para evitalo contaxio e a propagación das grandes epidemias, se distribuía espacialmente á poboación en lugares diferentes co obxecto de paliala contaminación, agora toda a “suciedade” do 15M debía ser redistribuída e afastada do centro da vila, lonxe da ollada de turistas e espectadores internacionais. O corpo biolóxico de homes e mulleres, coma nolo ensinou o estudo clásico de Mary Douglas (2007), conecta intimamente co corpo grupal da sociedade: os fluídos interiores só poden ser visibles en espazos concretos, os tabús do que non pode ser visto agochan os perigos da exposición pública. O “sucio” termina sendo o que está fora de sitio, fora de lugar, desordenado; a orde corporal e social existe cando todo está situado onde lle corresponde. Deste xeito, a ocupación prolongada das prazas esixía unha intervención de limpeza, posto que as acampadas representaban, dende este punto de vista, a imaxe mesma da “suciedade”: estaban no lugar inadecuado e no momento inoportuno. 

Cando falamos de heterotopías debemos asumir que toda sociedade pode facer desaparecer unha heterotopía constituída anteriormente. Por exemplo, sabemos que ata o século XVIII o cemiterio se integraba no corazón mesmo das cidades, onde os corpos sen vida compartían putrefacción na fosa común. Co desenrolo do proceso moderno de individuación, a privatización deste espazo íntimo de descomposición, o dereito a un nicho, vai aparellado á instalación dos camposantos na periferia urbana, de tal xeito que asistimos de novo a un desprazamento dos focos de infección e contaxio. O cemiterio, espazo onde o tempo xa non corre máis, exemplifica, na súa distribución político-urbanística moderna, un cambio fundamental de paradigma e cosmovisión. 

Se na Idade Media o oficio de barbeiros, carniceiros ou cirurxiáns era visto como algo sinistro e ameazante, era precisamente porque cando cortaban e abrían a carne, cando facían correlo sangue, estaban abrindo máis que a carne dun corpo; estaban abrindo a comunidade enteira, e toda apertura pode escapar ó control. A profunda ligazón existente entre o corpo individual e a sociedade, entre o corpo místico e a natureza, convertían cada corpo nunha extensión do cosmos, un holismo composto de múltiples fragmentos culturais. Antes do nacemento do individuo e do rostro diferenciado e identificable nos documentos oficiais, antes da autoría que as firmas lle daban ós cadros e da moda dos retratos individuais, ou da aparición de valores como a intimidade, o corpo era o lugar onde todo un mundo cobraba vida e se vía representado. O 15M, movemento de corpos multisituados, renova a cosmovisión e se pensa a si mesmo dun xeito holístico. A crise económica, diciamos, é unha crise da vida. A globalización amosa, nos seus éxitos e nos seus fracasos, a pronunciada interrelación de tempos e espazos. Se a política xa non pode ser separada da economía, da cultura, da natureza ou da información, entón tampouco as acampadas se poden separar dos bancos, das hipotecas, das loitas anticorrupción e pola democracia, dos parlamentos e da ecoloxía, dos fluxos migratorios e os dereitos das minorías. Coma milleiros de cirurxiáns operando en quirófanos improvisados, os átomos do 15M movíanse xerando aperturas.

O que está aberto, insistimos, supón unha ameaza ós marcos xerais de contención. O 15M, como fenda e apertura, dificulta a categorización e o enclasamento. Xurdido na espontaneidade dun corpo social impotente e frustrado, doído e coa necesidade vital de reaccionar ó sufrimento, actuaba como desviación da traxectoria dos átomos, coma clinamen. Un clinamen que, por definición, convértese en inclinación, en principio de acción que posibilita a liberdade, podendo orixinar novas cadeas causais; empurra a materia producindo combinacións e hibridacións imprevisibles entre os corpos. Fronte á endogamia que rexe as institucións a través do control e a contención da vida, a exogamia e promiscuidade dos corpos tecen alianzas entre os nómades da periferia, mediante o contaxio e a extensión do movemento. Tras ser sinalado e golpeado, tras ser reconvertido en espectáculo polos mass-media (a palabra “indignación” se repetía ó tempo que agochaba o carácter propositivo que había detrás das protestas), o 15M xogaba coas formas, as invertía e as mesturaba coma nun collage. Coma se dun magma se tratase, aparecía e reaparecía coma unha estrutura condenada a non cristalizar: o 15M que pode ser definido non é 15M.

Foucault, cando analizaba as relacións de utilidade dos corpos producidos no seno de institucións coma o cárcere ou os hospitais, dicía dos “corpos dóciles” que eran aqueles facilmente maleables, “que poden ser sometidos, utilizados, transformados e perfeccionados” (1990: 140). Sen embargo, a heterotopía da Acampada Coruña, así coma os múltiples itinerarios que lle daban forma e a atravesaban, acercábanos corpos capaces de crear e producir, de suxerir e propoñer, de repensarse a si mesmos. O 15M coma movemento corporal rompía co monopolio estatal e corporativo do poder de dicir e de decidir. Falaba para contala súas versións, invertendo precisamente a docilidade dos corpos disciplinados. Coma xustaposición de corpos diferenciados e incompatibles, a Acampada funcionaba tamén coma heterotopía de pasaxe e transformación. Coma intersticio e fronteira, a nosa heterotopía non era unha barreira infranqueable, senón máis ben unha invitación a atravesala, unha enunciación que nos falaba da presenza do outro e da posibilidade de encontrarse con el. En tanto que zona de pasaxe e de transición, nun intelixente xogo de linguaxe histórica e política, o noso heterotopo invitábanos a culminala transición á democracia. 

O corpo non só está en contacto directo co mundo e a experiencia, senón que reproduce os mundos culturais nos que habita e que habitan nel. A hexis, na que o corpo se volve “recordatorio da socialización” (Bourdieu, 1991: 485), preséntanos os actos corporais coma metáforas evocadoras dunha relación particular co mundo. Agora ben, coma temos presentado, os corpos multisituados do 15M non son meros receptores, senón corpos en potencia. Como as inversións do entroido, os actores da nosa heterotopía déronlle a volta ó sentido do espazo, do tempo e da política, e o fixeron, primeiramente, dende a súa pel. O corpo é a primeira fronteira, individual e social, e polo tanto o primeiro territorio a ser cruzado e reconquistado. O corpo do 15M procura ser un corpo re-socializado, tatuado con novos valores e novas imaxes culturais. A Acampada, corpo múltiple e inacabado, actuaba coma límite renegociador de políticas, mais era a suma dos corpos individuais o primeiro espazo onde comezaba o ágora. 


V- CONCLUSIÓNS

O pasado venres 2 de setembro aprobábase no Congreso a reforma do artigo 135 da Constitución. Un dos leitmotiv do movemento 15M quedaba sintetizado no seguinte lema: “Non somos mercadoría nas mans de políticos e banqueiros”. A Constitución viña sendo dende fai tempo un elemento intocable, sagrado. O desexo de boa parte da cidadanía de actualizala e achegala ós novos tempos atopábase constantemente coas reticencias dos máis conservadores. Finalmente, serían os mercados os que forzarían a reforma. Tralo golpe asestado á cidadanía, a distancia entre democracia representativa e democracia participativa ampliábase. A política de partido ignoraba a política de movemento.

O 15 M non pode ser definido. Falar de conclusións ó describir un movemento tan novo non resulta axeitado. Será o tempo quen ditamine os efectos reais e o seu alcance. Polo de pronto, as rutas do movemento teñen sinalada unha nova escala: o 15 de outubro. Será entón, se cadra, cando o movemento suxira novas direccións, medindo a súa potencia, as súas forzas, as súas debilidades. Navegar empurrado polo movemento das augas, polo infinito do mar, descubrir sobre a marcha os rumbos e os portos, avistalos corpos e a terra, os encontros máis alá das mareas. Desexo de navegar.

VI- BIBLIOGRAFÍA

Abélès, Marc: The Politics of Survival, Duke University Press, Durham, 2006.
Appadurai, Arjun: El rechazo de las minorías, Tusquets, Barcelona, 2007.
Bourdieu, Pierre: La distinción, Taurus, Madrid, 1991.
Castells, Manuel: La ciudad informacional, Alianza, Madrid, 1995.
Clifford, James: Itinerarios transculturales, Gedisa, Barcelona, 1999.
Douglas, Mary: Pureza y peligro, Nueva Visión, Buenos Aires, 2007. 
Foucault, Michel: Las heterotopías, Nueva Visión, Buenos Aires, 2010.
Foucault, Michel: Vigilar y castigar, Siglo XXI, Madrid, 1990. 
VV.AA.: Luchas autónomas en los años setenta: del antagonismo obrero al malestar social, Traficantes de Sueños, Madrid, 2008.


* A “cidade dual” do mundo globalizado componse, segundo Manuel Castells (1995), de dous tipos de espazos: espazos de fluxos, organizados sobre principios de actividades de procesamento de información, e espazos de lugares, espazos cotiás que se organizan pola lóxica de facer unha vida. O problema resultaría da falta de conexión entre estes dous espazos.

No hay comentarios:

Publicar un comentario